Osoba uzależniona może prezentować zachowania, reakcje i nawyki, które niekoniecznie okazują się zgodne z ogólnie przyjętymi zasadami funkcjonowania i współżycia społecznego. Z tego względu codzienność z nałogowcem nie należy zwykle do najłatwiejszych. Na tle choroby dochodzi do złożonych trudności i problemów natury rodzinnej, zawodowej i ogólnospołecznej. Życie z alkoholikiem nierzadko opiera się na problemach finansowych, wiąże się z demoralizacją najmłodszych oraz przemocą. Pomoc osobie uzależnionej również nie jest łatwa, zwłaszcza gdy nie chce się ona dobrowolnie leczyć.
Życie z alkoholikiem obciążone jest także ryzykiem rozwoju współuzależnienia, czyli koalkoholizmu. Gdy bliscy i znajomi osoby uzależnionej mylnie pojmują pomoc, jaką należy okazać choremu, dochodzi do rozwoju jego uzależnienia, nad którym coraz trudniej jest zapanować. Niemal niemożliwy do uniknięcia jest szkodliwy wpływ nadużywanego alkoholu na osoby trzecie, a zwłaszcza na dzieci. Najbliżsi osób uzależnionych często podejmują próby usprawiedliwiania ich zachowania i patologicznych przyzwyczajeń. Stopniowo biorą na siebie zatem część odpowiedzialności za postępowanie chorego i konsekwencje tego.
Dlaczego życie z alkoholikiem nie należy do łatwych?
Ciągłe napięcie, zdenerwowanie, martwienie się, wybaczanie i pochylanie się nad drugim człowiekiem z troską i nadzieją – to tylko niektóre z emocji towarzyszących najbliższym, spędzającym czas codziennie z osobami uzależnionymi od alkoholu etylowego. Adaptacja do życia z uzależnionym przebiega wieloetapowo. Nie ma ona miejsca z dnia na dzień, tak samo jak choroba alkoholowa nie pojawia się w sposób nagły. Uzależnienie to schorzenie o charakterze psychosomatycznym, które rozwija się stopniowo i długotrwale. W przewlekłej i krytycznej fazie rozwoju alkoholizmu chory przestaje panować nad własnym zachowaniem. Wówczas swoją codzienność poświęca on jedynie możliwości spożycia kolejnych dawek alkoholu. Pozostając w ciągach alkoholowych, traci dotychczasowe życie rodzinne, zawodowe i społeczne. Życie z alkoholikiem powinno więc przebiegać zgodnie z założeniami aktywnego uczestnictwa w terapii choroby alkoholowej.
Nawet jeżeli chory nie wyraża zgody na samodzielne i dobrowolne uczestnictwo w terapii choroby alkoholowej, z możliwości terapeutycznych mogą skorzystać jego najbliżsi. Co więcej, w Polsce mogą się oni ubiegać o objęcie uzależnionego przymusowym leczeniem choroby alkoholowej. Należy jednak pamiętać, że skuteczne leczenie alkoholizmu jest najbardziej prawdopodobne wówczas, gdy chory dobrowolnie zgłosi się na terapię, wyrażając chęć zmiany przyzwyczajeń. Wiele osób zastanawia się nad tym, od czego zacząć leczenie alkoholizmu. Pierwszym krokiem na drodze do trzeźwości powinna być szczera rozmowa z uzależnionym i przerwanie ciągu alkoholowego. Najlepiej substancję odurzającą odstawić pod kontrolą specjalistów podczas profesjonalnego detoksu alkoholowego. Wśród skutecznych metod leczenia alkoholizmu wymienia się również zabieg implementacji wszywki alkoholowej oraz psychoterapię.
Życie z osobą uzależnioną – manipulacje i nadużycia
Życie z alkoholikiem to częsta gra pozorów. Wielu najbliższych osób uzależnionych ukrywa rodzinny problem i trudności, z jakimi zmaga się chory. Podtrzymywanie iluzji jest skrajnie wyczerpujące. Zaprzeczanie rzeczywistości nie przynosi żadnych pozytywnych rezultatów. Wręcz przeciwnie – pozwala nałogowcowi na wygodne trwanie w rozwijającym się uzależnieniu alkoholowym bez większego poczucia winy.
Bliscy osób borykających się z alkoholizmem często usprawiedliwiają ich zachowanie i reakcje, będąc podatnymi na ich manipulacje, kłamstwa i nadużycia. Nałogowiec manipuluje rzeczywistością, próbuje usprawiedliwiać własne zachowanie, a nawet zrzucać winę za swoje reakcje na inne osoby. Najczęściej wypiera się wszystkiego, co związane jest z uzależnieniem. Tłumaczy swoje zachowania, nieświadomie wspierając bliskich w procesie adaptacji do życia z człowiekiem uzależnionym. Ukrywa częstotliwość picia i ilość spożywanego alkoholu. Nie przyznaje się do zaniedbań, zaprzeczając istnieniu problemu alkoholowemu. Często również sam go nie dostrzega, traci bowiem zdolność racjonalnego i logicznego dostrzegania rzeczywistości. Gdy odczuwa głód alkoholowy, zrobi niemal wszystko, by uzyskać dostęp do kolejnych dawek alkoholu.
By zrezygnować z manipulacji i nieakceptowalnych społecznie zachowań, chory musi przerwać ciąg alkoholowy i zgłosić się po pomoc do specjalistów. W podjęciu tej decyzji mogą pomóc mu przyjaciele lub członkowie rodziny, zwykle w pierwszej kolejności zauważając problem uzależnienia. Nawet po przerwaniu ciągu alkoholowego osoba uzależniona może podejmować zachowania, które ponownie popychają ją w sidła nałogu. Nieleczona choroba alkoholowa powoduje wystąpienie szeregu nieprawidłowości psychosomatycznych. Alkohol etylowy upośledza prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego oraz większości ludzkich narządów, w tym przede wszystkim nerek, wątroby, serca, trzustki.
Na czym polega i czym jest współuzależnienie?
Osoby współuzależnione mają tendencję do przejawiania kilku schematycznych zachowań. Wśród nich wymienia się poddawanie się rytmowi nałogu partnera i podporządkowanie swojego życia patologicznym przyzwyczajeniom i nawykom uzależnionego członka rodziny. To również nadopiekuńczość i zaprzeczenie umożliwiające choremu dalsze picie bez większych konsekwencji. Bliscy często godzą się na destrukcyjne zachowania chorych, wliczając w to również agresję i przemoc. Codziennością jest dla nich uczucie upokorzenia, lekceważenia i wzbudzanie poczucia winy. Co więcej, zaprzeczając faktom, jednocześnie nadmiernie kontrolują chorego, a nawet przejmują jego obowiązki. Osoby współuzależnione to nie tylko bliscy pozostający w związku z osobą uzależnioną. Życie w rodzinie, w której występuje problem z alkoholem, obciąża również dzieci i nastolatków. W konsekwencji w dorosłym życiu najczęściej zmagają się oni m.in. z syndromem Dorosłych Dzieci Alkoholików (DDA).
Życie z alkoholikiem – kiedy nałóg powoduje rozpad rodziny alkoholika
Zatrucie alkoholem etylowym, głód alkoholowy, pozostawanie w ciągach alkoholowych – to tylko niektóre z sytuacji podczas uzależnienia alkoholowego, które mogą stwarzać ryzyko wystąpienia niebezpiecznych zachowań i reakcji. Wspólne życie z alkoholikiem pod jednym dachem wymaga nie lada ostrożności i pewnego rodzaju poświęcenia dla rozwiązywania problemów wynikających z nałogu. Ponieważ codzienne życie przy boku uzależnionego partnera lub partnerki wraz z rozwojem choroby bywa coraz trudniejsze, w pewnym momencie konieczna staje się terapia alkoholizmu. Zachowania osoby uzależnionej nie mogą prowadzić do przystosowania do trudnej sytuacji i koncentracji na alkoholu. Utrata kontroli nad ilością wypijanego alkoholu jest bowiem możliwa do opanowania. W przywróceniu równowagi organizmowi pomagają specjaliści w ośrodkach leczenia uzależnień.
Terapia uzależnień pomaga uratować życie całej rodziny. Walka z objawami alkoholizmu powinna rozpocząć się od odtrucia alkoholowego, które pomaga przerwać ciąg alkoholowy i zrezygnować z picia alkoholu etylowego. W długotrwałym utrzymaniu abstynencji i motywacji pomaga terapia Esperalem. Działanie wszywki alkoholowej opiera się na mechanizmie psychicznej awersji, czyli niechęci do spożywania alkoholu etylowego. Osoba pijąca powstrzymuje się od prób przepicia wszywki alkoholowej głównie ze względu na ryzyko wystąpienia objawów zatrucia po połączeniu leku z alkoholem. Długość działania Esperalu (aż do 12 miesięcy) pozwala ponadto na aktywne i świadome uczestnictwo w psychoterapii alkoholizmu. Z pomocą terapeutów życie z alkoholikiem staje się łatwiejsze, a przede wszystkim bezpieczniejsze.
Jak żyć z alkoholikiem pod jednym dachem? Kilka wskazówek
Partner osoby uzależnionej powinien przede wszystkim zadbać o zdrowie i życie wszystkich pozostałych członków rodziny, ze szczególnym uwzględnieniem tych najmłodszych. Manipulacje alkoholika, brak kontroli nad ilością spożywanego alkoholu, nieobecności w pracy nie powinny spotykać się z przyzwoleniem rodziny i przyjaciół. Kluczem do sukcesu może być zatem asertywność. Umiejętność sprzeciwu w porę może ograniczyć konsekwencje nieprawidłowego i nieakceptowanego społecznie zachowania chorego. W wielu aspektach wspólnego życia okazuje się niemal zbawienna. Konieczne jest podjęcie terapii choroby alkoholowej, a w ostatecznej decyzji uzależnionego pomaga konsekwencja i niezłomność osób, które jawnie nie zgadzają się na jego picie.
Nie należy jednocześnie nikogo obwiniać o sytuację, jaka nastała w rodzinie. Choć życie z alkoholikiem wymaga wiele cierpliwości i samozaparcia, zwykle zdanie sobie sprawy z posiadanych trudności wywiera na chorym mocne wrażenie. Aby niwelować niekorzystny przebieg rozmów, należy unikać ich przeprowadzania w stanie znacznego upojenia alkoholowego. Rozmowa jest wówczas trudna zarówno dla osób uzależnionych, które nie są w stanie kontrolować jej przebiegu, jak i dla jego najbliższych. Oni bowiem, chcąc jak najlepiej, łatwo się denerwują i odczuwają znaczny poziom eskalacji obecnego w rodzinie napięcia.
Na koniec najważniejsza zasada – w każdej sytuacji uzależnienia należy poszukiwać pomocy i wsparcia u specjalistów. Alkoholizm w rodzinie jest schorzeniem złożonym, dotykającym bezpośrednio wszystkich jej członków. By pomóc uzależnionemu partnerowi, nie wystarczą jedynie dobre chęci (nawet jeżeli są najsilniejsze). Poczucie osamotnienia w trudnej sytuacji dodatkowo ciągnie osoby współuzależnione w dół. Jeżeli i one stracą motywację do walki z uzależnieniem bliskiej osoby, ma ona małe szanse na pokonanie nałogu.