Leczenie alkoholizmu u seniorów wymaga specjalnego podejścia, ponieważ osoby starsze mają inne potrzeby zdrowotne, psychiczne i społeczne niż młodsze osoby uzależnione. Proces leczenia powinien być wielopoziomowy i kompleksowy, dostosowany do wieku, chorób współistniejących i częstej u osób starszych samotności lub depresji. Częstym czynnikiem wyzwalającym lub nasilającym picie w starszym wieku jest śmierć i utrata życiowego partnera/partnerki.
Powszechnie uznaje się, że leczenie alkoholizmu u seniorów jest trudniejsze niż u młodszych osób uzależnionych. To wśród osób starszych nałóg alkoholowy często objawia się nie klasycznym „piciem na umór”, ale np. codziennym sięganiem po alkohol w małych dawkach – co jest równie szkodliwe. Stwierdza się u nich ponadto obecność licznych chorób współistniejących. Charakteryzuje je gorszy metabolizm alkoholu i zwiększone ryzyko upadków, urazów oraz demencji i ograniczenia zdolności poznawczych. Alkohol etylowy działa na te dolegliwości i stany w sposób niekorzystny, dynamicznie nasilając objawy współistniejących schorzeń.
Alkoholizm u osób w podeszłym wieku – rozpoznanie i motywacja do leczenia
Wiele osób starszych nie przyznaje się do picia. Są oni doświadczeni życiowo, często zdają sobie sprawę z posiadanych trudności, ale wypierają je ze świadomości, licząc na brak reakcji ze strony innych osób. Widząc kolejne objawy uzależnienia od alkoholu u seniorów, najczęściej lekarz lub rodzina inicjują rozmowę na temat możliwości leczenia. Seniorzy znajdują się w fazie życia, w której dominuje refleksja nad przeszłością. Zmagają się z osamotnieniem i licznymi trudnościami zdrowotnymi. Ludzie starsi często sięgają zatem po alkohol z innych pobudek niż młodsi pacjenci uzależnieni. Używka staje się dla nich skutecznym sposobem na radzenie sobie z brakiem kontaktu z innymi osobami, utratą najbliższych, a nawet bólem psychicznym i fizycznym. Leczenie alkoholizmu u seniorów musi przebiegać w sposób kompleksowy, a jednocześnie stosunkowo delikatny, uwzględniając zdrowie somatyczne, wsparcie emocjonalne i fizyczne.
Podczas diagnostyki uzależnienia u osób starszych specjaliści używają m.in. specjalnych testów przesiewowych: np. SMAST-G w wersji dla seniorów. Motywowanie osób starszych do walki z alkoholizmem jest trudne, ale możliwe, jeśli specjaliści podchodzą do trudności z empatią, cierpliwością i zrozumieniem ich sytuacji życiowej. Seniorzy często nie postrzegają swojego picia jako problemu. Wstydzą się do niego przyznać, wobec czego kluczem do sukcesu jest delikatna rozmowa, budowanie zaufania i ukazanie głębszego sensu zmiany. Zamiast radykalnych zmian warto jednak zaproponować starszym osobom uzależnionym metodę niewielkich kroków. Należy ponadto pamiętać o tym, że seniorzy lepiej reagują na propozycję współpracy, niż na ultimatum. Jeżeli chory czuje się zrozumiany i nieosamotniony, łatwiej przyjmuje pomoc.
Leczenie alkoholizmu u seniorów – jak powstrzymać się od sięgania po alkohol?
Leczenie alkoholizmu u seniorów, podobnie jak w przypadku młodszych pacjentów, rozpoczyna odstawienie używki i rezygnacja ze spożywania alkoholu etylowego. Podczas terapii uzależnień abstynencję otrzymuje się w wyniku odtrucia alkoholowego (profesjonalnego detoksu alkoholowego). Nad stanem zdrowia pacjenta czuwają specjaliści, oferując pomoc i wsparcie w każdym momencie detoksykacji.
Odstawienie alkoholu etylowego dla większości chorych nie jest łatwym zadaniem. W przewlekłej i krytycznej fazie rozwoju uzależnienia zmagają się oni z ciągami alkoholowymi, będącymi głównymi objawami alkoholizmu. Przerwanie tzw. cugu to pierwszy etap leczenia alkoholizmu. Wspierany dożylną suplementacją substancji odżywczych i farmakoterapią pozwala ograniczyć uciążliwość objawów Alkoholowego Zespołu Abstynencyjnego, znanego pod pojęciem głodu alkoholowego i wzmocnić motywację chorego do leczenia uzależnienia nawet pomimo początkowych trudności. Główną zaletą detoksu alkoholowego jest zatem jego bezpieczeństwo i skuteczność. Szybkie oczyszczenie organizmu osoby nadużywającej alkoholu z toksyn pozwala ponadto ograniczyć skutki długotrwałego spożywania etanolu. Organizm może być bowiem wyniszczony, jałowy, z deficytami elektrolitów i substancji odżywczych.
Bezpieczeństwo odtrucia alkoholowego pacjentów w starszej grupie wiekowej
Wiek nie powinien stanowić przeszkody dla leczenia uzależnienia alkoholowego. Detoks alkoholowy nie ma wielu przeciwwskazań. Nie zaleca się go jedynie u tych chorych, którzy zmagają się z wieloma złożonymi chorobami współistniejącymi. Warto pamiętać, że nawet w przypadku chorych seniorów odtrucie alkoholowe sprzyja poprawie ogólnego samopoczucia oraz kondycji. Za pomocą kroplówek witaminowych i farmakoterapii nawadnia się organizm chorego i odżywia go, a nawet wycofuje niektóre konsekwencje zdrowotne długotrwałego spożywania alkoholu. Podejmując terapię, można uniknąć groźnych powikłań alkoholizmu, m.in. zawału mięśnia sercowego, udaru mózgu po alkoholu, a nawet złożonych zaburzeń psychicznych. Nieleczone uzależnienie alkoholowe może stać się przyczyną zgonu.
Czy można stosować Esperal w leczeniu uzależnienia od alkoholu osób starszych?
Farmakologiczne metody leczenia alkoholizmu są dostępne dla osób starszych, zwykle jednak nie są one pierwszym wyborem terapeutycznym. Leczenie alkoholizmu u seniorów może być wspomagane terapią Esperalem. Działanie wszywki alkoholowej wymaga jednak wykonania mało inwazyjnego zabiegu chirurgicznego, który może stanowić obciążenie dla organizmu pacjenta w podeszłym wieku. Przed rozpoczęciem leczenia konieczna jest kwalifikacja chorego, weryfikacja wskazań do zastosowania metod awersyjnych i eliminacja ewentualnych przeciwwskazań.
Pozytywna opinia lekarza skutkuje rozpoczęciem zabiegu implantacji wszywki alkoholowej. Umieszcza się ją w obszarze podpowięziowym mięśnia pośladkowego, skąd substancja czynna wszywki (disulfiram) uwalnia się stopniowo do krwiobiegu chorego. Skuteczność wszywki alkoholowej opiera się na mechanizmie psychicznej awersji, którą wzbudza u alkoholika myśl o możliwych konsekwencjach połączenia etanolu z lekiem. W wyniku podejmowanych prób przepicia wszywki alkoholowej u pacjenta występują objawy tzw. reakcji disulfiramowej. Są one podobne do zatrucia alkoholowego, a nawet kaca, jednak mają bardziej dynamiczny (a przez to groźniejszy) przebieg. Długość działania Esperalu pozwala na rozpoczęcie leczenia psychoterapeutycznego i kompleksowy przebieg terapii.
Leczenie alkoholizmu u seniorów – psychoterapia osób uzależnionych
Leczenie alkoholizmu u seniorów powinno opierać się na indywidualnej terapii dostosowanej do wieku pacjenta. Często pomocne są grupy wsparcia dla seniorów – mniej konfrontacyjne niż typowe mityngi AA, a także możliwość terapii rodzinnej, jeżeli osoba starsza mieszka z bliskimi. Terapia indywidualna powinna być skupiona na przyczynach picia: samotność, żałoba, utrata sensu życia. Seniorzy często potrzebują ponadto stałego wsparcia opiekuna, pielęgniarki, rodziny lub ośrodka pomocy społecznej. Celem terapii zajęciowej podczas leczenia alkoholizmu u seniorów jest z kolei ich aktywizacja społeczna, wsparcie w hobby. Specjaliści zaznaczają również, że nawet sport pomaga wyjść z alkoholizmu, wobec czego warto aktywnie wspierać seniorów w ich pasjach.