Według Światowej Organizacji Zdrowia choroba alkoholowa zyskuje obecnie miano schorzenia o charakterze cywilizacyjnym. Jej przebieg jest złożony, objawy niejednoznaczne, a terapia skomplikowana. Najskuteczniejsze okazuje się równoczesne stosowanie wielu metod jako elementów kompleksowej terapii choroby alkoholowej. Poszczególne etapy leczenia alkoholizmu powinny następować po sobie w ściśle określonej kolejności, podyktowanej głównie stanem zdrowia chorego, jego potrzebami i możliwościami. Pierwszym krokiem do pokonania swojego uzależnienia jest świadomość posiadania problemu alkoholowego i chęć rozpoczęcia leczenia. Świadoma zgoda uzależnionego to połowa sukcesu terapeutycznego.
Leczenie choroby alkoholowej wymaga motywacji do zmiany, nawet po zakończeniu terapii. Końcowe etapy leczenia alkoholizmu mają bowiem na celu utrzymanie silnej chęci chorego do długotrwałego trwania w abstynencji. Choć lekarze uważają, że nie jest możliwe całkowite wyleczenie pacjenta z choroby alkoholowej, celem oddziaływań terapeutycznych jest przede wszystkim przerwanie ciągu alkoholowego i osiągnięcie stanu abstynencji pacjenta. Nieustanne sięganie po alkohol, trwanie w długotrwałych ciągach alkoholowych, wycieńczenie fizyczne i psychiczne mogą nawet prowadzić do śmierci.
Jak rozpocząć terapię uzależnienia alkoholowego?
Trudna decyzja o podjęciu terapii alkoholizmu powinna być świadoma i dobrowolna. Pacjent, który samodzielnie decyduje się na skorzystanie z pomocy i wsparcia specjalistów, zyskuje większe szanse na powodzenie całego procesu terapeutycznego. Choć możliwe jest również przymusowe leczenie alkoholika, odwyk obarczony jest wówczas ryzykiem niepowodzenia i nawrotu choroby alkoholowej. Skuteczne leczenie alkoholizmu wymaga bowiem aktywnego uczestnictwa i zaangażowania chorego we wszystkie oddziaływania terapeutyczne. Kolejne etapy leczenia alkoholizmu powinny zatem przebiegać pod okiem specjalisty, w klinicznych warunkach stacjonarnego ośrodka leczenia uzależnień. Jedynie wówczas pacjent ma gwarancję odpowiedniego doboru metod i technik terapeutycznych do indywidualnych potrzeb, możliwości oraz fazy zaawansowania choroby alkoholowej.
Życie z alkoholikiem jest szczególnie trudne dla jego najbliższych. To oni na co dzień towarzyszą mu w uzależnieniu, często stając się ofiarami współuzależnienia. Niektórzy wykazują tendencję do usprawiedliwiania i racjonalizowania zachowań oraz reakcji osoby uzależnionej. Często jednak to właśnie członkowie rodziny lub przyjaciele uzależnionego zwracają mu uwagę na istnienie problemu alkoholowego. Objawy alkoholizmu są zwykle przez chorych bagatelizowane lub wręcz niedostrzegane. Ich bliscy zauważają natomiast coraz wyraźniejsze cechy picia ryzykownego: sięganie przez nich po substancję odurzającą, poszukiwanie okazji do wypicia alkoholu. Poszczególne etapy leczenia alkoholizmu różnią się swoim przebiegiem, jednak ich cel jest spójny – to długotrwała trzeźwość osoby uzależnionej.
Początkowe etapy leczenia alkoholizmu – przerwanie ciągu alkoholowego i odtrucie alkoholowe
Od czego zacząć leczenie alkoholizmu? Już początkowe etapy leczenia alkoholizmu wymagają od osoby uzależnionej odstawienia alkoholu etylowego i przerwania ciągu alkoholowego. Zwykle zatem pierwszym działaniem terapeutycznym, jakim interesują się uzależnieni, jest odtrucie alkoholowe (profesjonalny detoks alkoholowy). Jak sama nazwa wskazuje, jego głównym celem jest detoksykacja organizmu, a więc oczyszczenie go z toksyn i półproduktów przemiany etanolu w ludzkiej wątrobie. Odtrucie alkoholowe przyspiesza proces metabolizmu alkoholu, wspiera trzeźwienie osoby uzależnionej, pomaga jej w przerwaniu ciągu alkoholowego. Ten rodzaj postępowania terapeutycznego zalecany jest przede wszystkim chorym w zaawansowanej fazie rozwoju choroby alkoholowej. To oni zmagają się bowiem z długotrwałymi ciągami alkoholowymi i ich konsekwencjami. Ich dotyka najczęściej głód alkoholowy, którego objawy skutecznie ograniczają lekarze dzięki stosowaniu dożylnych wlewów witaminowych i farmakoterapii.
Etapy leczenia alkoholizmu ze wsparciem awersyjnych metod farmakologicznych – wszywka alkoholowa (Esperal)
Wszystkie etapy leczenia alkoholizmu opierają się na długotrwałej abstynencji osoby uzależnionej od alkoholu. Sztuczną motywację zewnętrzną do utrzymania stanu trzeźwości wzbudza u uzależnionych również terapia Esperalem. To wspomagająca forma leczenia alkoholizmu, polegająca na wszyciu do organizmu chorego jałowych tabletek z disulfiramem. Działanie wszywki alkoholowej opiera się na mechanizmie blokady i zaburzenia szlaku metabolicznego etanolu w ludzkiej wątrobie. Substancją czynną leku jest disulfiram, który blokuje wydzielanie dehydrogenazy aldehydowej – enzymu wątrobowego, biorącego udział w procesie trawienia etanolu.
Zabieg implementacji wszywki alkoholowej uznaje się za bezpieczną i mało inwazyjną metodę leczenia alkoholizmu. Pacjent, który podczas stosowania terapii awersyjnej stosuje się do zaleceń lekarza, nie odczuwa przykrych konsekwencji działania disulfiramu. Reakcja disulfiramowa występuje bowiem jedynie po podjęciu próby przepicia wszywki alkoholowej. Jej objawy przypominają nieco dolegliwości wynikające z zatrucia alkoholem, są jednak o wiele silniejsze i bardziej niebezpieczne. Narastają wraz z upływem czasu, prowadząc do wystąpienia stanów bezpośrednio zagrażających życiu i zdrowiu chorego. Długość działania Esperalu stanowi o jego skuteczności. Okres aktywnego uwalniania się substancji czynnej leku do organizmu pacjenta wynosi nawet od 8 do 12 miesięcy. W tym czasie osoba uzależniona powstrzymuje się od spożywania alkoholu głównie z obawy przed nagłą reakcją własnego organizmu na połączenie obu substancji.
Skuteczne leczenie uzależnienia od alkoholu – psychoterapia alkoholizmu
Niezależnie od tego, na które etapy leczenia alkoholizmu zdecyduje się uzależniony, życie po leczeniu alkoholizmu może okazać się wyzwaniem. Szczególnie trudne jest bowiem utrzymanie trzeźwości po zakończeniu leczenia. Zaprzestanie picia alkoholu nie jest jednoznaczne z pokonaniem choroby alkoholowej. Proces leczenia jest o wiele bardziej skomplikowany i obejmuje nie tylko ograniczenie dolegliwości somatycznych spowodowanych działaniem toksyn. Etapy leczenia alkoholizmu obejmują również działania psychologów, psychiatrów i psychoterapeutów. Nieodłącznym elementem terapii uzależnienia od alkoholu powinna być zatem psychoterapia.
W ośrodkach terapii alkoholizmu już podczas konsultacji lekarskiej pacjent może dowiedzieć się, jak będzie przebiegać jego leczenie i na czym polega terapia alkoholizmu. Niemal wszystkim chorym proponuje się opiekę i wsparcie psychoterapeutów. Niezależnie od fazy alkoholizmu, objawów uzależnienia, tolerancji na alkohol, występowania objawów zespołu abstynencyjnego i ogólnego stanu chorego, może on uczestniczyć w spotkaniach indywidualnych lub grupowych.
Alkoholizm to choroba ciała i umysłu. Prowadzi do znacznego obniżenia ogólnej kondycji psychicznej człowieka, powoduje liczne zmiany w życiu, zaburza umiejętność radzenia sobie z własnymi emocjami, stresem i trudami codzienności. Wraz z rozwojem choroby osoba uzależniona zaczyna zaniedbywać codzienne obowiązki, unika aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym, rodzinnym i zawodowym. Negatywne skutki nadużywania alkoholu można skutecznie wycofać przy udziale psychoterapii.