Disulfiram to lek coraz powszechniej stosowany pomocniczo w terapii choroby alkoholowej. Stanowi wsparcie dla innych sposobów leczenia uzależnienia od alkoholizmu, takich jak detoks alkoholowy oraz psychoterapia. Z jego udziałem możliwe staje się wzbudzenie i długotrwałe utrzymanie sztucznej motywacji do pozostania pacjenta w stanie trzeźwości. Podczas stosowania leku osoba zaszyta obawia się bowiem konsekwencji połączenia alkoholu z substancją czynną farmaceutyku. Już podczas wizyty kwalifikującej do zabiegu podskórnego wszycia disulfiramu dowiaduje się ona, czym jest reakcja disulfiramowa i jak jej uniknąć.
Stosowanie Esperalu (disulfiramu) odczuwalne jest wyłącznie dla tych osób, które podczas terapii decydują się złamać zalecenia lekarskie i podejmują próby przepicia leku. Disulfiram ma formę jałowych tabletek do implementacji. Substancja czynna stopniowo uwalnia się do organizmu zaszytego człowieka, stojąc na straży jego trzeźwości. By reakcja disulfiramowa nie wystąpiła, w ustroju nie może płynąć nawet najmniejsza dawka etanolu. Lek upośledza bowiem prawidłowy przebieg procesu metabolizmu alkoholu. Szlak metaboliczny substancji odurzającej w ludzkiej wątrobie zostaje zaburzony, powodując nieprzyjemne i niebezpieczne dolegliwości.
Na czym polega reakcja disulfiramowa?
Alkohol metabolizuje się głównie w ludzkiej wątrobie. Fizjologicznie proces ten trwa zwykle od kilku do kilkunastu godzin, zależnie od ilości i rodzaju spożytego trunku. Przy udziale enzymów wątrobowych etanol trawiony jest najpierw do postaci aldehydu octowego, następnie kwasu octowego, by ostatecznie przekształcić się w wodę i dwutlenek węgla, czyli substancje nietoksyczne dla organizmu. Kumulację niebezpiecznych toksyn osoba uzależniona odczuwa przede wszystkim w postaci zatrucia alkoholowego. Istnieje jednak również zjawisko, które określa się mianem zatrucia aldehydowego. To reakcja disulfiramowa, do której dochodzi w wyniku znaczącego zaburzenia procesu trawienia alkoholu w wątrobie człowieka.
Metabolizm alkoholu zachodzi bowiem przy aktywnym udziale dehydrogenazy aldehydowej, czyli enzymu wątrobowego. Disulfiram ogranicza jednak jego fizjologiczne wydzielanie. W konsekwencji w organizmie zaszytego człowieka nie występuje jego odpowiednie stężenie, wystarczające do procesu fizjologicznego trawienia alkoholu. Szlak metaboliczny zostaje zatem skutecznie zakłócony. W organizmie pijanego chorego, który leczy się za pośrednictwem disulfiramu, kumuluje się aldehyd octowy, odpowiedzialny za powstanie reakcji disulfiramowej.
Kiedy występuje reakcja disulfiramowa? – interakcja etanolu i disulfiramu
Wielu uzależnionych zastanawia się nad tym, od czego zacząć leczenie alkoholizmu. Specjaliści są zgodni – by terapia przyniosła oczekiwany rezultat, pierwszym krokiem osoby uzależnionej na drodze do trzeźwości powinno być przerwanie ciągu alkoholowego i odstawienie używki. By osiągnąć ten cel, warto zgłosić się na odtrucie alkoholowe, które często poprzedza również terapię Esperalem. By móc zaszyć w organizmie substancję leczniczą, pacjent nie może znajdować się pod wpływem substancji odurzającej. W niektórych przypadkach możliwe staje się przymusowe leczenie alkoholika. Ze względów bezpieczeństwa Esperalu nie wszywa się jednak chorym bez ich świadomej i dobrowolnej zgody.
Działanie wszywki alkoholowej nie jest odczuwalne dla trzeźwych pacjentów. Dopóki chory zachowa wstrzemięźliwość od etanolu, zalecaną przez lekarza już podczas jego kwalifikacji do zabiegu implementacji, nie odczuje nieprzyjemnych dolegliwości. Reakcja disulfiramowa nie jest uznawana za powikłanie lub działanie niepożądane stosowania wszywki alkoholowej. To patologiczna odpowiedź organizmu na zahamowanie działania dehydrogenazy aldehydowej w ustroju. By ograniczyć trujące działanie aldehydu octowego we krwi, należy powstrzymać się od spożywania nawet najmniejszych dawek etanolu podczas stosowania disulfiramu. Dotyczy to zarówno czystego etanolu w postaci napojów alkoholowych, jak i słodyczy z jego dodatkiem, niektórych sosów, przetworów, a nawet kosmetyków czy płynów do płukania jamy ustnej lub środków dezynfekujących. Aby wywołać reakcję disulfiramową, wystarczy nawet minimalne stężenie etanolu we krwi pacjenta. Stopień nasilenia objawów zależy od ilości wypitej substancji.
Jakie są objawy reakcji disulfiramowej u pacjentów?
Reakcja disulfiramowa może stanowić zagrożenie dla zdrowia i życia człowieka. Pierwsze dolegliwości pojawiają się już po upływie kilkudziesięciu minut od spożycia nawet najmniejszej ilości alkoholu. Reakcja organizmu początkowo nie jest zwykle zbyt gwałtowna, ale objawy narastają w czasie. Pacjent odczuwa ból i zawroty głowy, nudności, zmaga się z wymiotami, nadpotliwością, kołataniem serca, niewydolnością oddechową i niewydolnością serca oraz wahaniami wartości ciśnienia tętniczego krwi. Wraz z upływem czasu objawy zatrucia się nasilają. U chorego może dojść do uszkodzenia wybranych narządów, wystąpienia drgawek, spadku ciśnienia tętniczego krwi, udaru mózgu, zawału serca, a nawet utraty przytomności czy nagłego zatrzymania krążenia. Zatrucie aldehydem octowym powoduje zaburzenia rytmu serca i nasilenie objawów niektórych schorzeń przewlekłych, również zaburzeń psychicznych.
W przypadku zauważenia pierwszych objawów należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem. Wyłącznie specjalistyczna pomoc i wsparcie może ograniczyć nasilenie dolegliwości zagrażających życiu chorego. Leczenie reakcji disulfiramowej opiera się przede wszystkim na oczyszczeniu organizmu osoby uzależnionej z substancji odurzającej. W tym celu przeprowadza się profesjonalny detoks alkoholowy.
Terapia alkoholizmu a reakcja disulfiramowa i nawroty uzależnienia
Utrzymanie trzeźwości po zakończeniu leczenia nie należy do łatwych zadań stojących przed osobami uzależnionymi. Na co dzień zmagają się one bowiem z sytuacjami, okolicznościami i wydarzeniami, które mogą wyzwalać u nich poczucie głodu alkoholowego. Z tego względu niełatwe jest również życie z alkoholikiem dla jego najbliższych. Skuteczne leczenie alkoholizmu trwa zatem całe życie. Badacze uważają, że niemożliwe jest całkowite wyleczenie z choroby alkoholowej. Osoby uzależnione mogą jednak pozostawać trzeźwe, sprawiając, że życie po leczeniu alkoholizmu stopniowo wraca do normy. Odzyskują one równowagę psychofizyczną własnego organizmu, wracają do pełnienia określonych ról społecznych, rodzinnych i zawodowych.
Długość działania Esperalu sięga od 8 do 12 miesięcy. W tym czasie osoba uzależniona powinna równocześnie korzystać z innych metod leczenia alkoholizmu. Zabieg implementacji wszywki alkoholowej zalecany jest bowiem jako terapia uzupełniająca, wspierająca motywację zewnętrzną chorego do walki z nałogiem. Pacjent powstrzymuje się od picia alkoholu przede wszystkim z obawy przed konsekwencjami przepicia wszywki alkoholowej. Zna objawy interakcji leków z alkoholem, kumulacji aldehydu octowego w organizmie i zaburzenia metabolizmu alkoholu przez działanie wszywki.